SIHHAT 2 kapsamında Göçmen Sağlığı Merkezi bulunan illerde sağlık hizmetlerine erişimin artırılması hedeflenmektedir.

Hâlihazırda Güçlendirilmiş/Göçmen Sağlığı Merkezlerinde birinci basamak sağlık hizmetlerinin yanı sıra iç hastalıkları, çocuk ve kadın hastalıkları, ağız ve diş sağlığı ile psiko-sosyal destek hizmetleri verilmektedir. Ayrıca röntgen ve basit laboratuvar üniteleri ile bu hizmetler desteklenmektedir. Bu yöntemle Sağlık Bakanlığı hizmetlere erişimi artırmayı ve hastanelerin yükünü azaltmayı hedeflemektedir.

SIHHAT Projesi aracılığıyla Güçlendirilmiş/Göçmen Sağlığı Merkezlerin kurulması; Geçici Koruma altındaki Suriyeliler için temel sağlık hizmetlerinin kullanılabilirliğini, erişilebilirliğini ve bu merkezlerde verilen birinci basamak hizmetlerinin görünürlüğünü iyileştirmiştir. Bu merkezler, göçmenlere koruyucu, birinci ve ikinci basamak sağlık hizmetleri (iç hastalıkları, kadın hastalıkları ve doğum, çocuk hastalıkları poliklinikleri ve ağız ve diş sağlığı kliniği) sağlayan ve Türk Aile Hekimliği Merkezlerinin taşıdığı asgari teknik ve fiziksel standartları yansıtan ana sağlık merkezleridir.

Güçlendirilmiş/Göçmen Sağlığı Merkezlerinin sayısının SIHHAT 2 kapsamında 190'a çıkarılması planlanmıştır.

Güçlendirilmiş/Göçmen Sağlığı Merkezlerinde yeni sağlık personeli ve destek personelinin işe alınması veya sözleşmelerinin yenilenmesi

SIHHAT kapsamında çalışan toplam personelin %32,6'sı kadındır. Kadınların göç sürecinde dezavantajlı gruplar arasında yer almaları nedeniyle projeye daha fazla dâhil olmaları önemlidir. Bu faaliyette kadın sağlık personeli istihdamı teşvik edilerek kadın istihdamının %40'a çıkarılması hedeflenmektedir.

Konsültasyon, teşhis ve tedavi hizmetlerinin sağlanması

Bu faaliyet, göçmenler için temel sağlık hizmetlerinin sağlanmasını içermektedir. Dolayısıyla bu aktivite laboratuvar testleri maliyetleri, G/GSM'lerde kullanılan sarf malzemeleri ve jeneratörlerin yanı sıra G/GSM'lerin işletme maliyetlerini (elektrik, su, ısıtma, iletişim) kapsamaktadır.

Mobil sağlık hizmetlerinin sağlanması

SIHHAT Projesi, dış erişim ve mobil sağlık hizmetleri yoluyla, göçmenlerin sağlık okuryazarlığının artırılması ve kaliteli sağlık hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması faaliyetlerini desteklemektedir. Öncelikle kırsal kesimde yaşayan veya mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan; yani sağlık hizmetlerine erişimde zorluk çeken kadınlara ulaşmak hedeflenmektedir.

Mobil Sağlık Ekipleri ile mevsimsel tarım işçilerine, kırsalda yaşayanlara ve temel sağlık hizmetlerine kolay ulaşamayan dezavantajlı gruplara, öncelikle kadın ve çocuklara bulundukları mahalde koruyucu, önleyici ve geliştirici sağlık hizmetleri verilmektedir.

Sosyal hizmet uzmanı, psikolog, hasta yönlendirme personeli ve hemşire/ebeden oluşan ekipler; SIHHAT Projesi tarafından tedarik edilen 102 mobil birinci basamak sağlık aracı ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu tarafından temin edilen 12 araç, dezavantajlı göçmen gruplarına ve ev sahibi topluma sağlık hizmeti götürmektedir.

Eylem kapsamında; hedef grup belirleme ve ihtiyaç analizi çalışmaları, bağışıklama ve filyasyon çalışmaları, fiziksel muayene, üreme sağlığı hizmetleri, beslenme danışmanlığı, kronik hastalıkların yanı sıra minör hastalıkların teşhis ve tedavisi hizmetleri sunmakta, ikinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcılarına özel bakım amaçlı sevkler de organize edilmektedir.

Aşılama Hizmetlerinin Sağlanması

Sağlık Bakanlığı, göçmenler için Türk vatandaşları ile aynı aşılama programını uygulamaktadır. Bu kapsamda SIHHAT Projesi ile satın alınan tüm aşılar merkezi depolarda stoklanmaktadır ve her aşı partisinin son kullanma tarihleri dikkate alınarak ihtiyaç halinde kullanılmak üzere ulusal aşı sistemi stoklarına dâhil edilmektedir. Her aşı, aşı takip sistemine kaydedilmekte ve soğuk zincir koşullarının bozulmaması sağlanarak aşı uygulanana kadar izlenmektedir. Göçmen Sağlığı Merkezlerinde ve Aile Sağlığı Merkezlerinde aşılama hizmetlerinde çalışan ebe-hemşireler, aşıları Ulusal Aşı Takvimine uygun olarak uygulamaktadır.

Göçmen Sağlığı Merkezlerinde sunulan aşılama hizmetlerinin etkinliğini artırmak amacıyla SIHHAT kapsamında 210 ilave hemşire ve ebe istihdam edilmiştir.

Çocuk felci aşısı, mevsimsel grip aşısı ve bulaşıcı hastalıklardan korunmada el yıkamanın önemi hakkında üretilen poster ve broşürlerin dağıtılmasıyla aşılama hizmetleri konusunda farkındalık yaratılmaktadır.

Kanser Tarama Hizmetlerinin Sunulması

Sağlık Bakanlığı, Ulusal Kanser Önleme Programına göre Türk vatandaşlarına uygulanan program, göçmenlere de uygulanmaktadır.

Programın ana bileşeni kanser taramasıdır. Kanserlerin erken teşhisinin iki farklı yolu vardır. Birincisi hastalığın erken belirtilerini yakalamak, ikincisi ise semptom göstermeyen vakaları saptamaktır. Bu nedenle, hastalığı olup belirti göstermeyen kişileri tespit etmek için tarama programları uygulanmaktadır.

Sağlık Bakanlığı, aile hekimleri ve mobil araçlar aracılığıyla kanser tarama programları sunmaktadır. Benzer şekilde Aile Sağlığı Merkezlerinde ve SIHHAT tarafından finanse edilen 5 mobil kanser tarama aracı ile göçmenlere kanser tarama hizmetleri verilmektedir. Bu araçlar mamografi cihazının yanı sıra kalın bağırsak ve rahim ağzı kanseri için numune alma ekipmanı ile donatılmıştır.

Hedef gruplar; meme kanseri taraması için 40-69 yaş arası kadınlar, rahim ağzı kanseri taraması için 30-65 yaş arası kadınlar ve kalın bağırsak kanseri taramaları için 50-70 yaş arası erkekler ve kadınlardır.

Hedeflenen İllerde Uygun Ek/Uzmanlık Hizmetleri

Üreme Sağlığı Hizmetlerinin Sunulması

Göçmen kadınların yaşadığı başlıca üreme sağlığı sorunları, hamilelik ve doğum komplikasyonları, şiddet ve istismar, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, psikolojik sorunlar ve üreme sağlığı hizmetlerine erişim eksikliğidir.

SIHHAT Projesi kapsamında doğum kontrolü, doğum/doğum öncesi bakım, vitamin ve mineral eksiklikleri, planlanmamış gebelikler, düşük, doğum komplikasyonları gibi üreme sağlığı konularındaki eğitimlerle göçmen kadınların desteklenmesi sağlanmaktadır.

Göçmen kadınların doğum öncesi bakım, aile planlaması hizmetlerinin yanı sıra sağlığı geliştirme ve önleyici hizmetlerden yararlanma gibi sağlık arayışına yönelik davranışlarını iyileştirmek için farkındalık artırma faaliyetleri de gerçekleştirilmektedir.

Bu faaliyet kapsamında gebelere doğum öncesi ve doğum sonrası bakım hizmetleri, kadın ve erkeklere üreme sağlığı danışmanlığı verilerek doğum kontrolü materyalleri, Rahim İçi Araç (RİA) ve kondom dağıtımı de sağlanmaktadır. Cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önleme hizmetleri (danışmanlık, bilinçlendirme) ve koruma hizmetleri (vaka yönetimi, psiko-sosyal destek, sevk hizmetleri) sağlanacaktır.

Daha çok kadının ve özellikle erkeklerin üreme sağlığı hizmetlerine erişimini sağlamak için bilinçlendirme çalışmaları yürütülecektir. Göçmen Sağlığı Merkezlerinde verilen üreme sağlığı eğitimleri ile göçmen nüfusun üreme sağlığı ile ilgili bilgi ve uygulama düzeyleri artırılmaya çalışılmaktadır.

Hamile Kadınlar ve Yeni Doğan için mikro besin ve D vitamini sağlanması

Bu faaliyet, göçmen bebeklerin/çocukların D vitamini ve demir takviyeleri alacağı mikro besin desteğini ve ayrıca G/GSM'ler ve mobil sağlık hizmetleri aracılığıyla vitamin desteği alacak göçmen hamile kadınları kapsamaktadır.

SIHHAT kapsamında Geçici Koruma altındaki Suriyelilere yılda yaklaşık 500.000 kutu D vitamini ve 400.000 kutu demir takviyesi dağıtılmaktadır. Bu verilere göre uygulama döneminin son 30 ayı için bu Eylem kapsamında 1.250.000 kutu D vitamini ve 1.000.000 kutu demir takviyesi satın alınacaktır.

HYP Sisteminin Kurulması

Bu faaliyette özel eğitim ve bilgilendirme yönergesi ile hamile kadınlara yönelik birinci ve ikinci basamak sağlık hizmetleri arasında sevk sistemi kurulacaktır. Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan Gebe Takip Rehberine göre yapılmaktadır. Bu sistem, aşılama ve üreme sağlığı konusunda uzmanlaşmış ebeler/hemşireler tarafından uygulanmaktadır.

Gebelik Sınıflarının Desteklenmesi ve Bebek-Anne Dostu Uygulama

Özellikle gebelik dersleri desteklenmekte ve bebek ve anne dostu Göçmen Sağlık Merkezi konsepti yaygınlaştırılmaktadır.

SIHHAT Projesi kapsamında temin edilen bazı üreme sağlığı malzemeleri, yani doğum kontrolü araçları bu faaliyet kapsamında kullanılmak üzere sağlanmaktadır. Aile planlaması amacıyla kullanılan malzemeler, ulusal planlamada olduğu gibi nüfus ile uyumlu olarak planlanarak ilgili ildeki göçmen nüfus dikkate alınarak illerin ihtiyaçları belirlenmektedir.

Ruh Sağlığı ve Psiko-Sosyal Destek Hizmetlerinin Sağlanması

Bu faaliyet, hedef illerde mobil hizmetler aracılığıyla ruh sağlığı ve psiko-sosyal destek hizmetlerini en az 75 Güçlendirilmiş/Göçmen Sağlığı Merkezine çıkarılması amaçlanmıştır.Ruh sağlığı ve psiko-sosyal destek faaliyetleri bireysel danışmanlık, vaka yönetimi, hasta sevki ve destek grupları aracılığıyla sağlanmaktadır. Bir ruh sağlığı ve psiko-sosyal destek ekibi; 1 psikolog, 2 sosyal çalışmacı ve özel olarak eğitim alan hasta yönlendirme personelinden oluşmaktadır. Bu ekip aynı zamanda eğitim ve sosyal yardım faaliyetleri yürütmektedir.

Bu faaliyet kapsamında koruyucu sağlık hizmetleri, birinci basamak ve toplum temelli hizmetlere öncelik verilerek ruh sağlığı ve psiko-sosyal destek hizmetlerinin geliştirilmesi sağlanmıştır.

Hedeflenen illerde uygun ikincil sağlık hizmetleri

Geçici Koruma altındaki Suriyeliler, Sağlık Bakanlığı’na bağlı ikinci basamak sağlık kuruluşlarından her an ücretsiz olarak hizmet alabilmektedir.

Özellikle göçmen sayısının yüksek olduğu illerde artan talep nedeniyle mevcut ikinci ve üçüncü basamak sağlık tesislerinde birtakım zorluklar yaşanmaktadır.

Fizyoterapi ve rehabilitasyon hizmetlerinin sağlanması, bu Eylem çerçevesindeki faaliyetlerin önemli bir odak noktasıdır. Göçmenlerin hanelerinin dörtte birinin fiziksel ve/veya işlevsel engel(ler)e sahip en az bir üyesi olduğu tahmin edilmektedir. Her durumda; bu hizmetlerinin sağlanması, AB Mali Yardım Programı 2'nin sağlık altyapısı bileşeni kapsamında yapılacak yatırımlarla güçlendirilmesi beklenen güçlü bir odak noktası olacaktır. Bu kapsamda yer alan hastanelerin fizik tedavi birimlerine ekipman desteği sağlanmıştır. Göçmen sayısının yüksek olduğu illerde 360.000 göçmen hedeflenerek hizmet sunumu sağlanmaktadır.

Hedef illerde gelişmiş personel seviyesi ve kalitesi

Dil engelinin etkilerini en aza indirmek amacıyla Suriyeli sağlık personelinin çalıştığı Göçmen Sağlığı Merkezlerinde ve ikinci basamak sağlık tesislerinde iki dil bilen hasta rehberleri görevlendirilmektedir.

Kapasite Geliştirme Eğitimleri

Bu faaliyet; göçmenlere ve ikincil korumaya uygun kişilere; yani SIHHAT personeline, yeni işe alınan G/GSM personeline, Türk sağlık personeline ve aile hekimlerine hizmet veren sağlık personeline yönelik eğitim programlarını kapsamaktadır. Eylem ile ilgili genel bilgilere ek olarak mesleki bilgi ve becerilerini artırmak için her gruba çeşitli eğitimler verilmektedir.

Acil Sağlık Hizmetlerinin Sunulması

Göçmenlere ambulanslara olan ilave talebinden kaynaklanan ek iş yükü karşısında SIHHAT Projesi kapsamında 380 normal ve 50 doğum öncesi ambulans satın alınarak Sağlık Bakanlığı’nın ambulans filosuna destek verilmiştir.

Sağlık okuryazarlığı, kişisel yaşam biçimini ve koşullarını değiştirerek kişi ve toplum sağlığını iyileştirmek için atılan adımlarla belirli bir bilgi, kişisel beceri ve güven düzeyine ulaşılması anlamına gelmektedir. Bu nedenle sağlık okuryazarlığı, broşür okuyabilmekten ve randevu alabilmekten daha fazlasını ifade etmektedir. İnsanların sağlık bilgilerine erişimini ve bunları etkili bir şekilde kullanma kapasitelerini iyileştirerek sağlık okuryazarlığını güçlendirmek kritik öneme sahiptir.

Göçmenler sağlık okuryazarlığı açısından en önemli risk grupları arasındadır. Sağlık hizmetlerinin verimliliği, etkinliği ve kalitesi doğrudan sağlık okuryazarlığı ile ilintilidir. Bu nedenle göçmenlerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin iyileştirilmesi mühimdir. Annelerin, sağlık okuryazarlığı çalışmalarında esas grubu oluşturması amaçlanmaktadır. Zira kadınlara ulaşmak ve eğitim vermek çocuklara ulaşılmasını da sağlayacaktır.

Sağlık okuryazarlığı, sağlık hizmetlerinin teşviki veya yaşam kalitesini iyileştirmeye yönelik hastalıkları değerlendirmek veya bunlara karar vermek için sağlık bilgilerine erişme, bunları anlama ve uygulama konusunda bilgi ve motivasyon gibi birkaç başlıktan oluşur. Sıradan bir kişi için birden fazla başlığı olmasına rağmen göçmen sağlığı için daha karmaşık olabilir. Sağlık okuryazarlığı; yaşam kalitesini iyileştirmek amacıyla bir değerlendirme yapılması veya karar alınması için sağlık bilgilerine erişme, bunları anlama ve hayata geçirme konusunda bilgi ve motivasyon gibi birkaç başlıktan oluşmaktadır.

Sağlık Okuryazarlığı Eğitimleri

G/GSM'lerdeki sağlık okuryazarlığı eğitimlerinin yürütülmesinden hemşire, psikolog, sosyal çalışmacı ve hasta yönlendirme personelinden oluşan ekipler sorumlu olacaktır. Göçmenler ve ikincil korumaya uygun kişiler için farklı eğitim modülü uygulanmaktadır.

Saha Destek Faaliyetleri

Destek faaliyetleri, göçmenlerin sağlık okuryazarlığını artırmaya yönelik destekleyici çalışmaları içermektedir. Bu faaliyetler esas olarak okullarda ve Güçlendirilmiş/Göçmen Sağlığı Merkezlerinin bulunduğu mahallelerde yürütülmektedir. Sağlık okuryazarlığı ekipleri her hafta bir gün destek faaliyetleri yürütmektedir.

Bu faaliyet çerçevesinde Proje kapsamında oluşturulacak 65 destek ekibi aracılığıyla 221.000 göçmene hizmet verilmesi hedeflenmekte olup destek faaliyetleri haftada bir ve haftada yaklaşık 25 kişiye olmak üzere 34 ay süreyle gerçekleştirilecektir.

Kanıta dayalı politikaların geliştirilmesi amacıyla göçmen nüfusa ilişkin Sağlık Bakanlığı veri toplama ve yönetimi sisteminin güçlendirilmesi sağlanacaktır.

Kanıta dayalı göçmen sağlığı politikası hem gelecekte ülkedeki göçmenlerin sağlığı üzerindeki riskleri görmek için önem taşımaktadır hem de göçmenlerin halk sağlığı ihtiyaçlarına cevap vermeye yönelik bir araçtır. Farklı hassas gruplara ilişkin verilerin toplanması ve ihtiyaçlarının değerlendirilmesi, kanıta ve verilere dayalı öncelik tanımlamalarının yapılmasına katkı sağlayacaktır.

Araştırma Ve Anket

Bu etkinlik, akademik araştırmalar yoluyla göçmen sağlığı konusunda kanıta dayalı politika sürecini desteklemeyi amaçlamaktadır.

• Anne ve Çocuk Sağlığı, Ergen Sağlığı
• Aile içi şiddet
• Sigara ve uyuşturucu bağımlılığı
• Türkiye'deki göçmenlere yönelik birinci ve ikinci basamak sağlık hizmetleri arasındaki ilişkinin araştırılması
• Göçmenler arasındaki kronik ve bulaşıcı hastalıkların araştırılması
• Memnuniyet Anketi

Göçmenlerin, sağlık hizmetleri konusunda memnuniyet düzeylerini ölçmek faaliyetin temel amacıdır. Anket konusu, göçmenlerin Göçmen Sağlığı Merkezlerinden mobil hizmetlere genel sağlık hizmetlerine ilişkin memnuniyet düzeylerini kapsamaktadır. Anketler Göçmen Sağlığı Merkezleri, destek faaliyetleri ve ev ziyaretleri aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

Kurumsal Göçmen Sağlığı Politika Oluşturma Mekanizmalarının Geliştirilmesi

Bu faaliyet politika tasarlama ve yasal düzenleme çalıştayları veya toplantılarını içermektedir. Aynı zamanda göçmen sağlığı ile ilgili iyi uygulamaların ve eğilimlerin tartışılması amacıyla ulusal/uluslararası düzeydeki tematik konferanslara katılım sağlanacaktır.

Göçmen Sağlığı Bilimsel Danışma Kurulu

Kurul; kurallar, yönetmelikler vb. göçmen sağlığı stratejilerinin belirlenmesi; hizmet sunumu planlaması, aile hekimlerine geçiş, Suriyeli sağlık personelinin Türk sağlık sistemine entegrasyonu gibi konularda Sağlık Bakanlığı'na tavsiyelerde bulunacaktır. Kurul, göç sağlığı stratejisi belgesinin oluşturulması için hazırlıkların başlatılması konusunu ele alacak ve Mali Yardım Programı desteğinin aşamalı olarak kaldırılmasının ardından göç sağlığı hizmetlerinin sürdürülebilirliği hakkında bir belge üzerinde çalışacaktır. Belgede ayrıca Mali Yardım Programı sonrası dönem için bir göç sağlığı eylem planı yer alacaktır.

Politika ve Mevzuat Geliştirme Çalıştayları

Sağlık Bakanlığı ekibi, akademisyenler ve halk sağlığı personeli arasında hem mevcut gereksinimler hem de deneyimler dikkate alınarak göçmen sağlığı mevzuatının geliştirilmesi için toplantılar yapılmaktadır.

SIHHAT 2 Projesi ile en az Türk aile hekimliği standartlarına sahip G/GSM'lerin sayısının artırılarak hizmetlere fiziki erişim engelinin ortadan kaldırılması hedeflenmektedir. Ayrıca Proje bağlamında ruh sağlığı, üreme sağlığı, halkın sağlık okuryazarlığı çalışmalarını da odağına almıştır. Bu bağlamda göçmenlere sunulan sağlık hizmetlerinin planlanmasında akademik görüşlerin, ulusal ve uluslararası paydaşların, ilgili kamu kurumlarının, hizmet sunucuların bir araya gelerek politik karar vericilere görüşlerini sunabilmeleri, istişare mekanizmaları oluşturulabilmelerine ve bahse konu çalışmalardan çalışmalara ışık tutabilecek dokümanların elde edilmesi hedeflenmektedir.

Tüm toplantılar öncelik ve ihtiyaç bazında belirli bir gündeme odaklanacaktır. Bu kapsamda Suriyeli göçmenlere yönelik sağlık hizmetlerine ilişkin mevcut sorunlar ve çözüm önerileri tartışılacaktır. Her toplantının sonunda, belirlenen konularda politika önerisi olarak 'Tavsiye Dokümanları' hazırlanarak Sağlık bakanlığı yetkilileri ile paylaşılacaktır.

Ulusal-Uluslararası Toplantılar

Göçmenlere yönelik sağlık hizmetleri ve uygulamaları konusunda bilgi alışverişini geliştirmek ve desteklemek amacıyla iki ulusal konferans düzenlenecektir. Aynı zamanda göçmen sağlığı hizmetlerinin ulusal sistemlere entegrasyonuna ilişkin uluslararası bir konferans düzenlenecektir.